٭ محمد بيرقي : كارشناس ارشد حفاظت از ميراث فرهنگي
به راستي هيچ كارشناس و بازديدكننده اي نيست كه از خانه قوا م الدوله ( وثوق الدوله) در دل بافت تاريخي تهران در كوچه ميرزا محمد وزير ديدن كند و از معماري فاخر و تزئينات عالي آن لذت نبرد. يك بناي زيبا از دوره قاجار با انبوه ريزه كار يهاي هنري كه منبع تحقيقات بيشمار دانشگاهي و گزار شهاي تصويري بوده است. ولي آيا چه چيز در اين بنا وجود دارد كه آن را از ديگر خانه هاي تاريخي تهران كه تعدادشان كم هم نيست متمايز مي كند. بيشك اطلاع از تاريخ سه دهه اخير آن ميتواند به اين درك كمك كند. بسيار اتفاق افتاده است كه شأن و ارزش يك مكان بستگي به رويدادهايي پيدا مي كند كه در آن به وقوع پيوسته است. اين رويدادها بعضا آنقدر اهميت مي يابند كه از اصالت كالبدي بنا مهمتر مي شوند. به زعم نگارنده اين مورد درباره خانه قوام الدوله ( وثوق الدوله) هم اتفاق افتاده است و سلسله اتفاقات و رويدادهاي مرتبط با ا ين بنا به آن يك شأني فراتر از يك خانه تاريخي مربوط
به دوره اي خاص داده است. تاريخي كه سراسر شاهد حضور بزرگان و دلسوختگان حوزه ميراث فرهنگي است ولي باعملكرد مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و اداره كل استان تهران در حال از بين رفتن است. مسوولاني كه نگران قضاوت آيندگان درباره اين تصميمات خود نيستند. به همت دكتر شيرازي خانه وثوق تبديل شده بود به مأمن تمام دوستداران ميراث فرهنگي و هم او بود كه هميشه تلاش داشت كه نه با شعار بلكه با عمل و با جمع كردن علاقه مندان حوزه ميراث فرهنگي چراغ آن خانه را روشن نگه دارد. بعد از بازنشستگي استاد باز اين خانه وثو قالدوله بود كه در تمام لحظات زندگي پربار وي تبديل شده بود به مركز هم انديشي درباره ميراث فرهنگي و تربيت چند نسل از دانشجويان و بهانه اي براي امثال نگارنده كه به بهانه درس يا هر بهانه ديگري در آنجا او را بيابيم و از درد د لهاي مشترك با او سخن بگوييم. و اصولا استقرار موسسه ايكوموس ايران در خانه وثوق نيز از ابتكارات آن بزرگمرد بود تا بتواند چراغ حوزه هاي تفكر و انديشه در حوزه ميراث را كه خلأ آن در سازمان متولي مشهود بود روشن نگه دارد. دقيقا هشت سال است كه سازمان ميراث فرهنگي درصدد تصرف فضا و جسم خانه وثوق الدوله ( و به نوعي خروج موسسه ايكوموس ايران از آن) بوده است و در تمام اين سا لها اصلا به ماهيت و نقش معنوي و تاريخي اين خانه توجه اي نداشته است. موسسه اي كه يادگار عزيزاني است كه همه از خون دل خوردگان حوزه ميراث فرهنگي هستند و موي سفيدشان حاصل سا لها خدمت به تاريخ و فرهنگ ايران است.
به راستي هيچ كارشناس و بازديدكننده اي نيست كه از خانه قوا م الدوله ( وثوق الدوله) در دل بافت تاريخي تهران در كوچه ميرزا محمد وزير ديدن كند و از معماري فاخر و تزئينات عالي آن لذت نبرد. يك بناي زيبا از دوره قاجار با انبوه ريزه كار يهاي هنري كه منبع تحقيقات بيشمار دانشگاهي و گزار شهاي تصويري بوده است. ولي آيا چه چيز در اين بنا وجود دارد كه آن را از ديگر خانه هاي تاريخي تهران كه تعدادشان كم هم نيست متمايز مي كند. بيشك اطلاع از تاريخ سه دهه اخير آن ميتواند به اين درك كمك كند. بسيار اتفاق افتاده است كه شأن و ارزش يك مكان بستگي به رويدادهايي پيدا مي كند كه در آن به وقوع پيوسته است. اين رويدادها بعضا آنقدر اهميت مي يابند كه از اصالت كالبدي بنا مهمتر مي شوند. به زعم نگارنده اين مورد درباره خانه قوام الدوله ( وثوق الدوله) هم اتفاق افتاده است و سلسله اتفاقات و رويدادهاي مرتبط با ا ين بنا به آن يك شأني فراتر از يك خانه تاريخي مربوط
به دوره اي خاص داده است. تاريخي كه سراسر شاهد حضور بزرگان و دلسوختگان حوزه ميراث فرهنگي است ولي باعملكرد مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و اداره كل استان تهران در حال از بين رفتن است. مسوولاني كه نگران قضاوت آيندگان درباره اين تصميمات خود نيستند. به همت دكتر شيرازي خانه وثوق تبديل شده بود به مأمن تمام دوستداران ميراث فرهنگي و هم او بود كه هميشه تلاش داشت كه نه با شعار بلكه با عمل و با جمع كردن علاقه مندان حوزه ميراث فرهنگي چراغ آن خانه را روشن نگه دارد. بعد از بازنشستگي استاد باز اين خانه وثو قالدوله بود كه در تمام لحظات زندگي پربار وي تبديل شده بود به مركز هم انديشي درباره ميراث فرهنگي و تربيت چند نسل از دانشجويان و بهانه اي براي امثال نگارنده كه به بهانه درس يا هر بهانه ديگري در آنجا او را بيابيم و از درد د لهاي مشترك با او سخن بگوييم. و اصولا استقرار موسسه ايكوموس ايران در خانه وثوق نيز از ابتكارات آن بزرگمرد بود تا بتواند چراغ حوزه هاي تفكر و انديشه در حوزه ميراث را كه خلأ آن در سازمان متولي مشهود بود روشن نگه دارد. دقيقا هشت سال است كه سازمان ميراث فرهنگي درصدد تصرف فضا و جسم خانه وثوق الدوله ( و به نوعي خروج موسسه ايكوموس ايران از آن) بوده است و در تمام اين سا لها اصلا به ماهيت و نقش معنوي و تاريخي اين خانه توجه اي نداشته است. موسسه اي كه يادگار عزيزاني است كه همه از خون دل خوردگان حوزه ميراث فرهنگي هستند و موي سفيدشان حاصل سا لها خدمت به تاريخ و فرهنگ ايران است.
 |
| خانه قوام الدوله در تهران خیابان امیرکبیر، حد فاصل چهارراه سرچشمه و سه راه امین حضور کوچه میرزا محمد وزیر قرار دارد . |
 |
| تالار آینه خانه وثوق۱۲۵۳ قمری |
عزيزاني كه يك به يك از ميان ما مي روند. انتظار و آرزو درباره تبديل خانه وثوق به مركز پژوهشهاي تاريخ معماري و مرمت ايران با عنوان «مركز پژوهشي دكترباقر آيت ا لله زاده شيرازي » به تعطيلي هميشگي آن و به بهانه استقرار خانه عشاير ايران منتهي شده است. اميد است با كمي تامل و به خود آمدن مديران چند صباحي شاهد توجه و احترام شايسته تر به بزرگاني باشيم كه عمر خود را در شناخت و معرفي ميراث فرهنگي ايران گذاشته و مي گذارند. بزرگاني همچون دكتر باقر آيت ا لله زاده شيرازي كه احترام و توجه به او و تلاش در جهت حفظ يادگارهايش عين توجه و حفظ ميراث فرهنگي است. فرازي از وصيت نامه آن عزيز
شايد تلنگري باشد به مديران كنوني حوزه ميراث كه تا دير نشده حوزه خطير كار يشان را بشناسند و جبران مافات كنند و كار خير آن بزرگوار را ادامه دهند. «خدا را سپاس و شكر مي گويم كه در وجودم تواني قرار داد كه بتوانم تا به آخر خدمت به درگاهش كنم و آنچه را كه انجام مي دهم همراه با عشقي باشد كه وجودم را مالامال كرده است كه بي ترديد از خواست و مرحمت او و چشمه رحمت بينهايت اوسرچشمه مي گيرد...كاري در زندگيم جز كار خير نكرد هام و آن را نعمت و بركتي ا ز سوي خداوند ميدانم. »
