زبان محلّی
زبانی که مردم ابیانه با آن گفت و گو می کنند ، اصطلاحن به فرس قدیم شهرت داشته و شعبه ایست از زبان رایج مردم منطقه و با زبان مردم حدود سمنان و سبزوار نزدیکی و همانندی دارد. از ویژگی این زبان این که از نظر ساختار ، در گردش خود روان بوده و آن ساده گرائی و تحریف هایی که در بعضی زبان های مشابه دیده می شود ، در آن کمتر می توان دید و واژه ها در طول زمان سالم تر نگاه داشته شده است ( درصد بالایی از واژه های ابیانه از زبان پهلوی ریشه می گیرد. ) . در زبان ابیانه برای افعال مذکر و مونث تفاوت است و اشیاء نیز دارای ضمیر مذکر و مونث هستند.
زبانی که مردم ابیانه با آن گفت و گو می کنند ، اصطلاحن به فرس قدیم شهرت داشته و شعبه ایست از زبان رایج مردم منطقه و با زبان مردم حدود سمنان و سبزوار نزدیکی و همانندی دارد. از ویژگی این زبان این که از نظر ساختار ، در گردش خود روان بوده و آن ساده گرائی و تحریف هایی که در بعضی زبان های مشابه دیده می شود ، در آن کمتر می توان دید و واژه ها در طول زمان سالم تر نگاه داشته شده است ( درصد بالایی از واژه های ابیانه از زبان پهلوی ریشه می گیرد. ) . در زبان ابیانه برای افعال مذکر و مونث تفاوت است و اشیاء نیز دارای ضمیر مذکر و مونث هستند.
شیوه زندگیبه نظر می رسد که زندگی یک خانوار ابیانه بیش از آنکه بسته به کمیت یا کیفیت یا تظاهر باشد بر اساس دوام و دور اندیشی بنا نهاده شده است واین خصوصیت ذاتی واخلاقی آنان باعث شده مردمی ثروتمندتر و متمدن تر از مردم هم جوار خود باشند . به طور کلی ابیانه ای ها به ندرت حاضر به فروش املاک خود بوده اند و به همین دلیل هیچ غیربومی در ابیانه ملک ندارد ولی ابیانه ای ها مالک تعداد زیادی از املاک در روستاهای مجاور خود هستند.
روز شماری سالیانه
نوروز به عنوان مبداء نگاهداری و شمارش حساب ال بوده و پس از 330 روز ( 35 روز مانده به عید ) 5 روز را که به پنجه اسفند یا خمسه مستررقه شهرت دارد را در روز شماری خود به حساب نیاورده و بعد از آن را اول اسفند خودشان می انند و بعد از 30 روز دیگر سال جدید آغاز می شود که دلیل رها سازی این 5 روز و عدم احتساب آن نیاز به تحقیق بیشتر دارد.
لباسلباس مردم ابیانه ریشه در تاریخ دارد که در دوره های مختلف تغییراتی یافته است . لباس مردان عبارت از یک شلوار گشاد مشکی است که تَمّون نمیده می شود . پاچه این شلوار با نخ سیاه رنگ ، چرخ کاری می شود . نکته ی جالب اینکه چرخ کاری مذکور برای شلوار مردان مسن به صورت خطوط ساده و برای مردان جوان به صورت خطوطی که همدیگر را قطع می کنند و شکل لوزی به خود می گیرند ، می باشد . در قدیم لباس مردان ، قبا و کلاچه نمدی هم مرسوم بوده که هم اکنون منسوخ شده است.
لباس سنتی امروزه زنان به دوره صفویه باز می گردد . اجزاء اصلی لباس عبارت است از : چارقد {( چارقَت ) : روسری گلداری به ابعاد 1.5متر )} ، پیراهن {( پیرون : پارچه های گلداری که تا روی زانو را می پوشاند. )} و دامن چین دار {( تَمّون : دامن پرچینی به رنگ سیاه که حدود 10 تا 15 متر پارچه می برد. )} . برحسب وضعیت یقه و پای پیراهن را با نخ های رنگی تزئین و پای دامن را یراق دوزی می کنند . اهالی ابیانه اعم از دکتر و مهندس و اداری و فرهنگی و بالاترین پست های مدیریتی کشور گرفته تا بازاری و کاسب علاقه ی خاصی نسبت به آداب و رسوم ابیانه دارند . به نحویکه به محض ورود به روستا لباس های محلی را بر تن می کنند که این امر باعث ایجاد فضایی صمیمی در روستا شده است.
ازدواجعروسی در گذشته به دو شکل عروسی عادی و تشریفاتی ( میان بامی ) بوده است که عروسی میان بامی تشریفات خاص خود را داشته و از اهمییت بیشتری برخوردار بوده است.
مراسم تحریماحترام مردم ابیانه نسبت به مردگانشان قابل توجه است. سحرگاه روز بعد از خاک سپاری متوفی ، عموم اهالی در مسجد جامع جمع می شوند و برای شادی روح مرحوم به قرائت قرآن می پردازند. روز سوم صاحبین عزا کلّیه ی مردم روستا را برای صرف نهار دعوت می کنند . مردم به این دعوت پاسخ می دهند و سپس مجلس ختم برگزار می گردد. بعدازظهرهای پنج شنبه ، خانواده های صاحب عزا درب خانواده متوفّی جمع شده و مردم روستا با مراجعت و فاتحه خوانی موجبات تسلّی عزادارن را فراهم می کنند ( این مراسم تا قبل از مجلس چهلمین روز در گذشت مرحوم ادامه دارد. ) .
ادامه در قسمت سوم ... منابع و مراجع :
جغرافیای ابیانه ، علی اکبر ارشدی ابیانه .
ابیانه و فرهنگ مردم آن ، زین العابدین خوانساری ابیانه .
از ارسطو تا تاریخ ، مهرداد بهار.
مالک و زارع در ایران ، سمتیون ترجمه منوچهر امیری.
راهنمای گردشگری ابیانه ، مقداد ارشدی ابیانه .
پایگاه میراث فرهنگی .
راهنمای مستند گردشگری ابیانه ، مقداد ارشدی ابیانه .
